4 mei

Mijn oma was jarig op 4 mei. Inmiddels is ze al jaren dood en mijn kinderen kunnen hun overgrootmoeder maar vaag herinneren. Oude oma noemden ze haar. En oud was ze! Ze is uiteindelijk op 94 jarige leeftijd overleden.
Opa is maar 63 jaar geworden en het enige wat ik me kan herinneren van mijn opa is dat hij zo lief zacht praatte. Ik was nog klein toen hij kwam te overlijden en ken hem voornamelijk van de verhalen van mijn moeder.

Ik ben het 4e kind uit een gezin van 5 kinderen en we hadden het vroeger niet breed, maar ieder jaar gingen we op 4 mei, met de trein naar de verjaardag van oma.
Van Vlissingen naar Bilthoven was geen korte reis en we begonnen zodra we station Middelburg voorbij waren al te zingen 'We zijn er bijna, we zijn er bijna, maar nog niet helemaal.'
Tegen de tijd dat we bij Bergen op Zoom het station binnen rolden waren we het zingen wel beu geworden en werden er boekjes uit de tas gehaald. Ach, we vermaakten ons eigenlijk best tijdens die reizen.

Eenmaal aangekomen bij oma kregen we allemaal wat te drinken en taart. Ik dook mee de keuken in want oma's keuken had wel iets weg van een poppenhuis.
De pannetjes waren zo klein dat het onmogelijk leek dat oma ooit een warme maaltijd binnen kon krijgen. Tja, bij ons thuis waren de pannen natuurlijk enorm want in een gezin van 7 personen en vrijwel altijd visite die mee bleven eten, kon je het niet af met zulke poppen pannetjes.

En ieder jaar opnieuw stelden we oma de vraag als de taart binnen was. "Oma, vertel nog eens van de oorlog." En dan kwamen de verhalen.
Verhalen over het Joodse gezin van een paar huizen verder op, die allemaal het huis uit werden gesleept en nooit meer terugkeerden.
Hoe opa mee moest naar Duitsland om te werken en hoe hij na ruim een jaar wist te vluchten en lopend terug naar huis kwam. Daar had hij 4 dagen over gedaan.
Hoe mijn moeder zich angstig aan oma's been klemde toen die vieze man met een baard en geen schoenen meer aan en met bloederige voeten de tuin in kwam lopen en oma die griezel huilend om de nek viel, en hoe diezelfde vieze man na een bad en scheerpartij gewoon opa bleek te zijn.

We kenden die verhalen van voor tot achter maar hingen ieder jaar opnieuw aan de lippen van oma. Tantes en mijn moeder vulden de verhalen aan zodat je de oorlog vanuit verschillende invalshoeken te horen kreeg. Want oma was natuurlijk een volwassen vrouw tijdens de oorlog, met een groot gezin. Mijn moeder en tantes hadden de oorlog wel meegemaakt, maar deze meegemaakt als kinderen, wat hele andere angsten met zich meebrengt.

Tot slot kregen we altijd te horen hoe opa op 3 mei 1945 aan oma vertelde dat ze dan wel jarig zou zijn de dag erop, maar dat hij haar niets kon geven. Ondanks verwoede pogingen om via ruilhandel een cadeau voor haar te pakken te krijgen, was het niet gelukt. Niemand had meer iets dus er viel eigenlijk niet echt meer iets te ruilen. "Wat ik voor mijn verjaardag wil hebben kan niemand me geven." reageerde oma op verdrietige opa. "Als het nu maar eens vrede kon worden."
Het werd 4 mei en oma hoorde zoveel lawaai buiten. Joelende, gillende en zingende mensen. Verbaasd stapte ze naar buiten om te kijken wat er toch aan de hand was.
Broodmagere mensen dansten zingend over straat.
De eerste de beste persoon die bij oma in de buurt komt, pakt ze bij de arm.
"Wat is er aan de hand?" vraagt oma. "WE ZIJN BEVRIJD!" roept de vrouw, dronken van geluk. Oma zakt in elkaar. Ze valt flauw omdat haar vurigste verjaardagswens is uitgekomen. Op 4 mei 1945, op oma's verjaardag is Nederland vrij.

De terugreis was altijd heel bijzonder op 4 mei want om 19:59 uur stond de trein stil en werd er via de luidspreker in de trein opgeroepen om toch vooral 2 minuten stil te zijn om 20:00 uur. En iedereen hield zich daar keurig aan.
Zomaar ergens in niemandsland leek het wel dat we stil stonden. Geen station te bekennen, ergens midden op het spoor tussen de weilanden stond de trein stil tot 20:02 uur. Er werd dan vriendelijk bedankt voor de stilte door die onzichtbare man aan de andere kant van de luidspreker en de trein zette zijn reis voort.

Oma leeft niet meer, maar ieder jaar op 4 mei vertel ik oma's oorlogsverhalen aan mijn kinderen.
Om 20:00 uur zijn we 2 minuten stil en denk ik aan oma.
We zijn nog steeds vrij oma! Gefeliciteerd met uw verjaardag.